آنچه در این مطلب میخوانید
کم خونی در نوزادان یکی از مشکلات شایع در دوران اولیه زندگی است که می تواند تاثیرات قابل توجهی بر رشد و سلامت آنها داشته باشد. این وضعیت زمانی رخ میدهد که میزان هموگلوبین یا گلبولهای قرمز خون نوزاد کمتر از حد طبیعی باشد.
از آنجا که گلبولهای قرمز وظیفه حمل اکسیژن به بافتهای بدن را بر عهده دارند، کاهش آنها منجر به خستگی، ضعف، کاهش اشتها و حتی اختلال در رشد مغزی نوزاد میشود. والدین باید با علائم کم خونی در نوزادان آشنا باشند و در صورت مشاهده نشانههایی مانند رنگ پریدگی پوست، بی حالی یا کاهش وزن، به پزشک متخصص نوزادان و اطفال مراجعه کنند.
منظور از کم خونی در نوزادان چیست؟
منظور از کم خونی در نوزادان کم بودن حجم گلبولهای قرمز خون است. از علل بروز کم خونی در نوزادان میتوان به ناقصبودن گلبولها و تجزیه سریع گلبولهای قرمز، عدم تولید گلبولهای قرمز به میزان کافی و خونریزی اشاره نمود. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول های قرمز خون قرار و وظیفه حمل اکسیژن به بافت ها و ارگان های بدن را بر عهده دارد. وقتی میزان هموگلوبین در خون نوزاد کاهش مییابد، باعث بروز علائمی غیر طبیعی در نوزاد میشود.
علائم کم خونی در نوزادان
کم خونی در نوزادان علائم مختلفی دارد که به شدت کم خونی و علت آن بستگی دارد. از جمله مهم ترین علائم کم خونی در نوزادان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رنگ پریدگی پوست و لثه ها: یکی از شایع ترین علائم کم خونی، رنگ پریدگی پوست، به ویژه در نواحی مانند صورت و لثه ها است.
- خستگی و ضعف: در برخی موارد کم خونی، نوزاد بیشتر از حد معمول میخوابد و انرژی کمتری برای فعالیت دارد.
- عدم افزایش وزن: نوزادی که دچار کم خونی است، در وزن گیری دچار مشکلاتی میشود و رشد آن کندتر از حد طبیعی میباشد.
- تند شدن ضربان قلب: در پاسخ به کاهش میزان اکسیژن در بدن، ضربان قلب نوزاد سریع تر از حد معمول میشود.
- تند شدن تنفس: نوزاد به دلیل کمبود اکسیژن تنفس سریع تری خواهد داشت.
- بی حوصلگی و تحریک پذیری: نوزادان دچار کمخونی بیشتر از حد معمول بیقرار، عصبی یا تحریک پذیر میشوند.
- کاهش اشتها: نوزاد تمایل کمتری به خوردن غذا یا شیر نشان میدهد.
- پایین آمدن سطح فعالیت: نوزاد کمتر از حد معمول حرکت میکند یا فعالیت های بدنی خود را کاهش میدهد.
- زردی: در بعضی موارد، کم خونی با زردی پوست و چشم ها همراه است که نشان دهنده تخریب سریع تر گلبولهای قرمز خون است.
علت کم خونی در نوزادان
کم خونی در نوزادان به دلایل مختلفی ایجاد میشود. مهم ترین علل کم خونی در نوزادان عبارتند از:
کم خونی همولیتیک:
در این نوع کم خونی، گلبول های قرمز خون نوزاد به طور غیرطبیعی تخریب میشوند. این مشکل به دلیل بیماری های ژنتیکی مانند نقص در آنزیم های گلبول های قرمز یا ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد ایجاد میشود.
کمبود آهن:
یکی از شایع ترین علل کم خونی در نوزادان، کمبود آهن است. آهن برای تولید هموگلوبین ضروری است و در صورتی که نوزاد به میزان کافی آهن دریافت نکند، دچار کم خونی میشود. این مشکل به ویژه در نوزادانی که تغذیه مناسب یا کافی از شیر مادر یا شیر خشک ندارند، بیشتر مشاهده میشود.
کمبود ویتامین B12 یا فولات:
کمبود این ویتامین ها که در تولید گلبول های قرمز نقش دارند، باعث کمخونی در نوزاد میشود. این کمبودها در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمیکنند و مادرشان دچار کمبود ویتامین B12 یا فولات است، رخ میدهد.
نارسایی عملکرد مغز استخوان:
در برخی موارد، مغز استخوان نوزاد قادر به تولید گلبول های قرمز کافی نیست. این مشکل ناشی از اختلالات مادرزادی یا بیماری های دیگر است.
عفونت ها:
برخی عفونت های شدید باعث کاهش تولید گلبول های قرمز یا تخریب آن ها میشوند، که در نتیجه کم خونی در نوزادان ایجاد میشود.
نارسایی های مادرزادی:
برخی از اختلالات ژنتیکی مانند تالاسمی باعث ایجاد کم خونی در نوزادان میشوند. این بیماری ها به تولید گلبول های قرمز ناسالم و کاهش تعداد آن ها منجر میشوند.
تشخیص کم خونی
تشخیص کم خونی در نوزادان از طریق ارزیابی علائم بالینی و انجام آزمایشات خون صورت میگیرد. پزشک ابتدا به بررسی علائمی مانند رنگ پریدگی، خستگی، ضعف، کاهش اشتها و عدم افزایش وزن میپردازد. سپس با انجام آزمایشات خون، سطح هموگلوبین و تعداد گلبول های قرمز نوزاد اندازه گیری میشود.
در صورت وجود کم خونی، آزمایشات بیشتری مانند شمارش گلبول های سفید و پلاکت ها، سطح آهن، فولات و ویتامین B12 یا آزمایشات تشخیصی برای بررسی اختلالات ارثی مانند تالاسمی یا کم خونی همولیتیک انجام میشود. بر اساس نتایج این آزمایشات، پزشک علت دقیق کم خونی را تشخیص داده و درمان مناسب را آغاز میکند.
آیا کم خونی نوزادان خطرناک است؟
کم خونی در نوزادان اگر به موقع تشخیص داده شود و درمان نگردد خطرناک است. کم خونی باعث کاهش میزان هموگلوبین و ظرفیت حمل اکسیژن در خون میشود که به کمبود اکسیژن در ارگان ها و بافت های حیاتی بدن نوزاد منجر میشود.
این وضعیت باعث اختلال در رشد و تکامل نوزاد، کاهش سطح انرژی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات تنفسی و قلبی میشود. در موارد شدیدتر، کم خونی به مشکلات جدی تری مانند آسیب به قلب و مغز منجر میشود. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع کم خونی برای پیشگیری از عوارض جدی ضروری است.
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
مراجعه به پزشک متخصص نوزادان و اطفال در صورتی که نوزاد علائم کم خونی را نشان دهد، ضروری است. برخی از علائمی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند عبارتند از:
- رنگ پریدگی غیرطبیعی پوست، لثهها یا ناخن ها.
- خستگی شدید و ضعف مداوم، که نوزاد بیشتر از حد معمول خوابیده و فعالیت کمتری دارد.
- عدم افزایش وزن یا مشکلات رشد.
- تند شدن ضربان قلب و تنفس.
- بی حوصلگی یا تحریک پذیری غیرعادی.
- کاهش اشتها و تمایل کمتر به شیر خوردن.
- زردی پوست یا چشمها
اگر هر یک از این علائم در نوزاد مشاهده شود، والدین باید فورا به پزشک متخصص نوزاد و اطفال مراجعه کنند تا کم خونی تشخیص داده شود و درمان های لازم انجام گیرد. همچنین، در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه میکند و مادر سابقه کم خونی یا کمبود تغذیهای دارد، مشاوره با پزشک نیز توصیه میشود.
درمان کم خونی در نوزادان
درمان های رایج برای کم خونی نوزادان شامل موارد زیر است:
- اگر کم خونی به دلیل عفونت ایجاد شده باشد، پزشک آنتیبیوتیک را تجویز میکند تا عفونت را درمان کرده و کمخونی را بهبود بخشد.
- در صورتی که کم خونی به دلیل تخریب غیرطبیعی گلبول های قرمز خون باشد، درمان بستگی به علت زمینه ای دارد. این درمان ها شامل داروهای خاص یا حتی انتقال خون در موارد شدید است.
- اگر کم خونی به دلیل نارسایی مغز استخوان باشد، درمان شامل داروهایی برای تحریک تولید گلبول های قرمز یا درمان های خاص برای اختلالات ارثی میباشد.
- اگر کم خونی به دلیل کمبود آهن باشد، پزشک مکمل های آهن تجویز میکند. این مکمل ها معمولا به صورت قطرههای آهن به نوزاد داده میشوند. همچنین، تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک غنی شده از آهن به درمان کمک میکند.
- در صورت کمبود ویتامین B12 یا فولات، پزشک مکمل های این ویتامین ها را تجویز میکند. در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، اگر مادر دچار کمبود این ویتامین ها باشد، نیاز به مکمل ها برای مادر نیز میباشد.
پیشگیری از کم خونی نوزاد
یشگیری از کم خونی در نوزادان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا این وضعیت به رشد و سلامت نوزاد آسیب می رساند.
- تامین آهن کافی: از حدود ۶ ماهگی، نوزاد به مکمل های آهن نیاز دارد، زیرا ذخایر آهن از شیر مادر ناکافی است. همچنین میتوان با معرفی مواد غذایی غنی از آهن مانند پوره سبزیجات و گوشت به رژیم غذایی نوزاد، میزان آهن را افزایش داد.
- تغذیه با شیر مادر: شیر مادر منبع غنی از آهن و سایر مواد مغذی است که به پیشگیری از کم خونی کمک میکند. توصیه میشود که نوزاد حداقل ۶ ماه اول زندگی تنها از شیر مادر تغذیه کند.
- استفاده از شیر خشک غنی شده: در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه نمیکند، استفاده از شیر خشک غنی شده با آهن به پیشگیری از کم خونی کمک میکند.
- تغذیه مادر: تغذیه صحیح مادر در دوران بارداری و شیردهی بسیار مهم است. مادران باید از مکمل های آهن و ویتامین های گروه B، به ویژه ویتامین B12 و فولات، در دوران بارداری و شیردهی استفاده کنند تا از کمبود این مواد مغذی جلوگیری شود.
- پیشگیری از عفونت ها: عفونت ها باعث کاهش تولید گلبول های قرمز در بدن نوزاد میشوند، بنابراین حفظ بهداشت مناسب و جلوگیری از تماس نوزاد با افراد بیمار به پیشگیری از کم خونی ناشی از عفونت کمک میکند.
- چکاپ های دوره ای: معاینات منظم پزشک به شناسایی مشکلات تغذیه ای یا سایر مشکلات بهداشتی که منجر به کم خونی میشوند، کمک میکند. این معاینات به ویژه در نوزادانی که در معرض خطر کم خونی هستند، مانند نوزادانی که زودرس یا با وزن کم به دنیا آمده اند، اهمیت دارد.
نکته پایانی
همانطور که دانستید، کم خونی در نوزادان یک مشکل جدی است که در صورت تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتوان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. با رعایت تغذیه مناسب، پیگیری وضعیت سلامت نوزاد و توجه به علائم هشداردهنده، میتوان از این وضعیت پیشگیری کرده و به رشد بهتر نوزاد کمک کرد.
توجه به مراقبت های بهداشتی و مشاوره منظم با پزشک از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا سلامت نوزاد حفظ شود و از مشکلات ناشی از کم خونی جلوگیری شود.
درمانگاه تخصصی و فوق تخصصی ارمغان سلامت کودک به صورت شبانه روزی و با دارا بودن بیش از 40 پزشک متخصص و فوق تخصص اطفال و کودکان خدمات پزشکی ارائه
می نماید. این درمانگاه در غرب تهران (جنت آباد جنوبی، بلوار لاله غربی) واقع شده است.
تلفن تماس: 44433516-44433512
.jpeg)
